สุดยอดอาหารเพื่อ "สุขภาพสมอง"

บทความ:
โภชนากรซูซาน โบเวอร์แมน ที่ปรึกษาของเฮอร์บาไลฟ์ อินเตอร์เนชั่นแนล ลิมิเต็ด กล่าวว่า สมองของมนุษย์เราเป็นอวัยวะหนึ่งที่สลับซับซ้อนและน่าอัศจรรย์ที่สุด สมองทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางการควบคุมของร่างกาย โดยจะคอยสั่งการการทำงานของอวัยวะและระบบต่างๆ นอกจากนี้หน้าที่ของสมองยังเกี่ยวข้องกับจิตใจ อารมณ์ และบุคลิกภาพของเรา โดยเป็นแหล่งจัดเก็บความทรงจำในอดีตและความฝันในอนาคต ซึ่งด้วยสมรรถนะชั้นเลิศนี้เอง ทำให้สมองจำเป็นต้องได้รับการดูแลอย่างดีที่สุด เพื่อให้มีสุขภาพแข็งแรงตลอดช่วงอายุคน
เมื่อพูดถึงเรื่องอาหารและรูปแบบการดำเนินชีวิต เราพบว่า สิ่งที่ดีต่อร่างกายก็คือสิ่งที่ดีต่อสมองด้วยเช่นเดียวกัน ดังนั้นอาหารที่ทำให้สมองแข็งแรง จึงเป็นอาหารชนิดเดียวกับกลุ่มอาหารที่ช่วยลดความเสี่ยง จากการเป็นโรคเรื้อรังที่เกิดจากอายุที่มากขึ้น เช่น โรคหัวใจและโรคเบาหวาน เป็นต้น อาหารจำพวกนี้ได้แก่ ผักและผลไม้ที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ

โฮลเกรน-ธัญพืชเต็มเมล็ดไม่ผ่านการขัดสี หรือขัดสีน้อยที่สุด ไขมันดี และอาหารที่ให้โปรตีนแต่ไขมันต่ำ นอกจากนี้ยังมีหลักฐานที่บ่งชี้ว่า การออกกำลังกายทำให้ความจำดีขึ้น การออกกำลังกายเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอ และการบริโภคอาหารดังกล่าว จะส่งเสริมให้สมองทำงานอย่างมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น

    ตลอด 24 ชั่วโมงของทุกวันที่สมองต้องทำหน้าที่หลายอย่าง ทำให้สมองต้องการแคลอรีในปริมาณสูง ซึ่งจากปริมาณแคลอรีที่ร่างกายเผาผลาญได้ทั้งหมดในช่วงพักผ่อนของแต่ละวัน เพื่อนำไปเสริมสร้างพลังในการทำงานของอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย สมองของคนเราต้องการแคลอรีดังกล่าวถึง 1 ใน 4 เพื่อนำไปเสริมสร้างพลังในการทำงานให้แก่สมอง
    "กลูโคส" น้ำตาลรูปแบบหนึ่งที่ไหลเวียนในเลือดที่เราคุ้นหูกันเป็นอย่างดี มีแหล่งกำเนิดจากการย่อยของอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูง ถึงแม้ว่าสมองจะสามารถใช้แหล่งพลังงานจากสารอาหารอื่นๆ ได้ เช่น ไขมัน หากมีความจำเป็น กลูโคสก็ยังคงเป็นแหล่งพลังงานหลักของสมอง การมีกลูโคสในเลือดในปริมาณที่เหมาะสม มีความสำคัญต่อการเสริมสร้างพลังงานให้แก่สมอง สังเกตได้จากการที่เรารู้สึกเหน็ดเหนื่อยหรือเวียนศีรษะ หากต้องทำงานติดต่อกันเป็นเวลานานโดยไม่มีอาหารตกถึงท้อง เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดตกฮวบลงอย่างรวดเร็ว จะส่งผลกระทบทำให้สมองไม่สามารถคิดอย่างมีประสิทธิภาพได้
    "คาร์โบไฮเดรต" มีบทบาทสำคัญในการทำให้สมองทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ แต่คาร์ไบไฮเดรตที่กล่าวถึงนี้ต้องเป็นคาร์โบไฮเดรตชนิดดีเท่านั้น ผลไม้ ผัก ธัญพืชโฮลเกรน ถั่ว และน้ำตาลธรรมชาติในผลิตภัณฑ์นม เป็นแหล่งคาร์ไบไฮเดรตที่ดียิ่งสำหรับร่างกายและจิตใจ ขนมหวานและลูกกวาดจัดเป็นแหล่งคาร์โบไฮเดรตด้วยเช่นกัน แต่อุดมด้วยแคลอรีและไขมัน โดยไม่มีวิตามิน เกลือแร่ และสารอาหารอื่นๆ จากพืช ดังนั้นขนมหวานและลูกกวาดจึงไม่ใช่อาหารที่ดีที่สุด สำหรับการเสริมสร้างร่างกายและจิตใจให้มีสุขภาพแข็งแรง

"ไขมัน" เป็นองค์ประกอบถึงร้อยละ 70 โดยน้ำหนักของสมอง เซลล์ประสาทและเซลล์ที่ล้อมอยู่รอบๆ ล้วนถูกหุ้มด้วยปลอกที่เป็นไขมัน ดังนั้นร่างกายของเราจึงต้องการไขมันดี เพื่อทำให้โครงสร้างของสมองเหล่านี้แข็งแรง ทั้งนี้มีหลักฐานบ่งชี้ว่า กรดไขมันโครงสร้างเฉพาะ ซึ่งได้แก่ กรดไขมันโอเมกา-3 เป็นสิ่งจำเป็นในการเสริมสร้างสมองให้แข็งแรง กรดไขมันในกลุ่มนี้ชนิดหนึ่งคือ ดีเอชเอ (DHA: Docosahexaenoic acid) เป็นกรดไขมันที่มีมากที่สุดในสมอง ร่างกายของเราไม่สามารถสร้างกรดไขมันชนิดนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ การบริโภคเนื้อปลาและอาหารเสริมพวกน้ำมันปลา ซึ่งเป็นแหล่งที่ให้ดีเอชเอที่ดีที่สุดแหล่งหนึ่งอย่างต่อเนื่อง จึงเป็นสิ่งจำเป็น นอกจากไขมันดีที่พบในปลาและน้ำมันปลาแล้ว ถั่วยังเป็นอาหารที่มีประโยชน์ต่อการบำรุงสมองให้แข็งแรง เพราะถั่วอุดมด้วยไขมันไม่อิ่มตัว และมีวิตามินอีที่ทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระอีกด้วย

นอกจากนี้ โปรตีนจากอาหารยังเป็นอีกปัจจัยที่มีบทบาทเสริมสร้างสมองให้มีสุขภาพแข็งแรง เนื่องจากกรดอะมิโนซึ่งได้จากโปรตีนจะถูกนำไปใช้สร้างสารสื่อประสาท (Neurotransmitter) ซึ่งเป็นสารเคมีพิเศษที่เซลล์สมองใช้ในการรับและส่งสัญญาณต่างๆ โปรตีนจากอาหารประกอบด้วยโปรตีนจากพืช ซึ่งได้แก่ ถั่วชนิดต่างๆ เช่น ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา และถั่วเมล็ดแบน และโปรตีนจากสัตว์ เช่น อาหารทะเล เป็ด ไก่ เนื้อไร้มัน และผลิตภัณฑ์นมไขมันต่ำ

สำหรับผักและผลไม้นอกจากจะให้คาร์โบไฮเดรตในปริมาณสูงตามที่สมองต้องการแล้ว ยังเป็นแหล่งที่อุดมด้วยวิตามิน เกลือแร่ และสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งดีต่อสุขภาพของสมองเป็นอย่างยิ่ง ตัวอย่างเช่น กรดโฟลิกซึ่งเป็นวิตามินบีชนิดหนึ่ง ต้องมีปริมาณมากเพียงพอเพื่อช่วยให้การทำงานของสมองมีประสิทธิภาพ โดยกรดโฟลิกพบมากในผักใบเขียว อาทิ ผักขม ซึ่งก็อุดมด้วยสารลูทีน (Lutein) ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระและเป็นเม็ดสี (Pigment) ที่ทำให้ผักขมมีสีเขียวสดใส เม็ดสีที่ทำให้ผักและผลไม้มีสีสวยสดใส

ล้วนมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระด้วยกันทั้งสิ้น ดังนั้นการบริโภคผักและผลไม้ จึงช่วยลดผลกระทบอันไม่พึงประสงค์จากอนุมูลอิสระต่อสมอง ทำให้สมองมีสุขภาพดี นอกจากนี้สารต้านอนุมูลอิสระยังพบในสมุนไพรและเครื่องเทศ การบริโภคเครื่องเทศและผลต่อการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพของสมอง เป็นหัวข้อที่มีการศึกษาวิจัยอย่างแพร่หลายอยู่ในขณะนี้
โภชนากรซูซานสรุปว่า การบริโภคอาหารที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ เป็นรูปแบบของการบริโภคที่สอดคล้องกับ "การบริโภคแบบเมดิเตอร์เรเนียน" ที่เน้นการรับประทานผัก ผลไม้ อาหารทะเล ธัญพืชแบบโฮลเกรน ถั่ว ไขมันดีหรือไขมันเพื่อสุขภาพ และเครื่องปรุงรสในปริมาณมาก อีกเหตุผลหนึ่งซึ่งอาหารแบบเมดิเตอร์เรเนียนมีส่วนช่วยเรื่องสุขภาพสมอง นั่นเป็นเพราะอาหารรูปแบบนี้ช่วยควบคุมน้ำหนักตัว ความดันโลหิต และปริมาณคอเลสเตอรอลให้อยู่ในระดับปกติ การมีน้ำหนักเกินมาตรฐาน และโรคอ้วนที่พบในประชากรวัยกลางคน จะก่อให้เกิดความเสี่ยงสูงขึ้นต่อการเป็นโรคสมองเสื่อม ซึ่งความเสี่ยงดังกล่าวจะยิ่งเพิ่มขึ้นตามค่าของความดันโลหิตที่เพิ่มขึ้น และระดับคอเลสเตอรอลในเส้นเลือดที่สูงขึ้น
"เราไม่สามารถย้อนเวลากลับไปสู่อดีตได้ แต่หากเราออกกำลังกายเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอ จะเป็นหลักประกันในเบื้องต้นได้ว่า เราจะมีสุขภาพที่แข็งแรงทั้งทางร่างกายและจิตใจเมื่อเรามีอายุมากขึ้น การบริโภคอาหารอย่างถูกหลักโภชนาการ ควบคู่ไปกับการออกกำลังกายอย่างพอเพียง จะทำให้เรามีสุขภาพดี มีอายุยืนยาว และมีสมองสุขภาพดี" ซูซานกล่าวทิ้งท้าย

แสดงเจตนา
เรื่องและภาพรวบรวมมาจากอินเตอร์เน็ตที่เจ้าของไม่ได้สงวนสิทธิ์ในการเผยแพร่ไว้
ข้าพเจ้าขออนุโมทนาในเจตนากุศลในการเผยแพร่ธรรมทานอย่างบริสุทธิ์ของท่านเหล่านั้น
หากข้อความใดหรือภาพใดมีผู้หวงห้าม ข้าพเจ้าขออภัยและขอบอกกล่าวว่า ไม่มีเจตนาลักขโมยของท่าน
เพียงนำมาเผยแพร่เป็นธรรมทานให้ผู้สนใจทั่วไป และมีเจตนาให้นำไปเผยแพร่ต่อได้
ขอขอบคุณ เรื่องและภาพจากอินเตอร์เน็ต
นายนิคม พวงรัตน์ รวบรวม เรียบเรียง เผยแพร่